Xử lý rác thải điện tử đúng cách hiện đang là một vấn nạn mà nhiều quốc gia đang gặp khó khăn trong việc đưa ra giải pháp. Với sự phát triển của công nghệ thông tin trong thời đại 4.0 này. Đây là loại rác đang có tốc độ phát triển chóng mặt. Để nâng cao ý thức của người dân về việc kìm hãm loại rác đặc biệt đang ngày một tăng cao này. Hiệp hội Quốc tế về xử lý và tái chế rác thải điện tử (WEEE Forum) đã thành lập Ngày Quốc tế về rác thải điện tử – 14/10.
Xử lý rác thải điện tử và thực trạng đáng báo động
Theo báo cáo “Giám sát rác thải điện tử toàn cầu năm 2020” được liên hiệp quốc công bố. Thì vào năm 2019, tổng số rác thải điện tử trên toàn thế giới hiện đã đạt tới con số 53,6 triệu lượt tấn, tăng đến tận 21% so với năm trước đó. Trong đó, con số của Châu Á hiện đang đáng báo động nhất, lên đến 24,9 triệu tấn. Với tốc độ tăng trưởng đến chóng mặt thì ước tính là cho đến năm 2030, con số này sẽ rơi vào khoảng 74 triệu tấn. Loại rác đặc biệt này sẽ trở thành dòng rác thải sinh hoạt có tốc độ phát triển nhanh nhất thế giới. Con số này được thúc đẩy bởi tỷ lệ tiêu thụ thiết bị điển tử ngày một tăng mà vòng đời của chúng ngày bị rút ngắn.
Theo số liệu, các thiết bị điện tử nhỏ máy cạo râu, đồ chơi hay lò nướng bánh chiếm 32% lượng rác điện tử năm 2019. Chiếm 24% là các thiết bị lớn như thiết bị nhà bếp hay máy photocopy. Riêng màn hình điện tử đã chiếm đến 7 triệu tấn. Một đóng góp đáng kể với con số 5,6 triệu tấn là thiết bị công nghệ thông tin và viễn thông nhỏ như điện thoại.
Từ năm 2014 cho đến nay, loại rác thải điện tử có tổng trọng lượng tăng nhanh nhất là:
Thiết bị trao đổi nhiệt – trên 7%
Thiết bị lớn – Trên 5%
Thiết bị nhỏ – trên 4%

Xử lý rác thải điện tử bằng cách nào?
Đúng như tên gọi, loại rác này là các thiết bị chạy bằng điện đã hết giá trị sử dụng vì hư hỏng hay lỗi thời. Phổ biến nhất là màn hình vi tính, tivi, điện thoại, laptop, đầu DVD, máy in,… Chúng có chứa hàm lượng chì, thủy ngân và cadium cao, là những chất độc hại và gây ảnh hưởng nặng nề đến môi trường và con người. Trước đây, khi chưa có sự can thiệp của cơ quan nhà nước, chủ yếu là cá nhân và các đơn vị tư nhân tiếp nhận rồi tự xử lý. Chính cách giải quyết không tuân theo quy định môi trường này, đã dẫn đến tình trạng ô nhiễm chì, thủy ngân nặng nề.
>>Xem thêm: Ô nhiễm ánh sáng là gì
Đem rác đến các địa điểm thu mua phế liệu công nghiệp
Việc xử lý các loại rác đặc biệt thì tốt nhất nên đem ra các bãi tập kết và nhờ đến các chuyên gia đủ tiêu chuẩn. Ngoài ra, ở các địa điểm này cũng có nhiều máy móc phù hợp để có thể loại bỏ các chất độc hại, rồi mới sẵn sàng để thải ra ngoài môi trường. Ở đây, người ta thường sử dụng một số phương pháp phổ biến như đốt bằng lò, hoặc xử lý sinh học.
Lọc nước đã dùng để rửa thiết bị điện tử
Kim loại nặng là vấn đề khiến cho môi trường đất cũng như môi trường không khí bị ô nhiễm nặng nề. Vì vậy, sau khi lau rửa các thiết bị điện tử bị hư hỏng. Việc lọc nước để loại bỏ chất gây ô nhiễm là rất cần thiết. Để có thể giảm thiểu được tối đa việc kim loại ngấm vào đất và mạch nước ngầm. Thì các đơn thị thu gom và tái chế nên đầu tư các thiết bị chất lượng để xử lý phần nước đã sử dụng để lau chùi thiết bị điện tử.
Tham gia chương trình Việt Nam tái chế
Đây là chương trình thu hồi và tái chế miễn phí các thiết bị điện tử đã lỗi thời, hư hỏng hoặc hết giá trị sử dụng. Việc thu hồi sẽ tuẩn thủ theo quy trình tái chế rác thải điện tử an toàn và thân thiện với môi trường. Đây là một trong nhiều mô hình đổi rác lấy quà để hướng ứng một phong trào vì một môi trường xanh sạch đẹp. Được triển khai đồng bộ hóa ở nhiều địa phương. Với hình thức cụ thể là đổi rác lấy cây xanh hoặc vật phẩm thiết yếu hàng ngày. Các bạn tham gia có thể được nhận một cây cảnh trang trí, sách báo hay ống hút inox.
Hoạt động này đã được nhóm Doralaqua triển khai từ cuối năm 2019. Chỉ với 2 thành viên ở điểm khởi đầu, nhóm đã gây dựng nên hàng chục điểm đổi rác lấy quà tại Tp.HCM, Hà Nội và Hải Phòng. Hoạt động này đã nhận được sự ủng hộ của rất nhiều người và thu hút được sự chú ý của giới truyền thông và báo đài.
Hiện nay, lượng rác điện tử ở Việt Nam chủ yếu về tay các nguồn thu gom không chính thức, không có giấy phép hoạt động. Đó là các đơn vị chè chai, đồng nát nhỏ lẻ và tự phát. Các cơ sở này hầu như không quan tâm đến việc xử lý rác đúng cách hay bảo vệ môi trường. Thậm chí là không đảm bảo vệ sinh và gây ảnh hưởng đến sức khỏe của những người xung quoanh. Để khắc phục tình trạng này, nhà nước hiện đang khuyến khích đầu tư cho các cơ sở

Xử lý rác thải điện tử không đúng cách ảnh hưởng gì?
Trong quá trình xử lý sai cách, kim loại có thể phân tách thành các phần tử nhỏ li ti, mang hóa chất độc hại hòa vào đất, từ đó bốc hơi lên thành nước mưa. Nghiêm trọng hơn, việc tổ chức đốt rác một cách bừa bãi mà không có hệ thống lọc. Sẽ khiến cho bầu không khí bị ô nhiễm nặng nề. Khí thải dioxin sinh ra từ việc đốt rác sẽ đặc biệt ảnh hưởng đến đường hô hấp của thai nhi và phụ nữ đang mang thai.
>>Xem thêm:
Tác động đến môi trường
Theo nghiên cứu của một Tổ chức Bảo vệ môi trường ở Sillicon Valley Coalition, kim loại nặng và hóa chất trong chất thải điện tử thường gặp là:
- Bari
- Đồng
- niken
- berili trong các bo mạch chủ
- Cadmium có trong điện trở và chất bán dẫn
- Crom trong đĩa mềm
- Hóa chất chì trong pin và màn hình máy tính
- Thủy ngân trong đền huỳnh quang, pin, nhiệt kế và các sản phẩm y tế
Việc tích trữ, thu mua chất thải điện tử ở các đơn vị tự phát thường không đảm bảo điều kiện bảo quản. Dưới tác động của mưa, nắng và các va chạm thì các chất ô nhiễm kể trên sẽ phơi bày ra ngoài không khí. Nguy hiểm nhất là chúng sẽ ngấm vào dưới lòng đất và bốc hơi lên thành nước mưa. Ngoài ra, dưới tác động của nắng gắt thì các hóa chất lại càng dễ bay hơi. Hóa chất có trong các thiết bị hư hỏng sẽ tác động với không khí, tạo ra các phản ứng tiêu cực, gây ô nhiễm bầu không khí.
Ảnh hưởng đến những người tiếp xúc trực tiếp trong các đơn vị
Ở Việt Nam, rác điện tử thường được ve chai mua về các bãi phế liệu và tự tháo gỡ, rồi đem bán lại các bộ phận bên trong. Trong quá trình này, người ta dùng nước để rửa, rồi vô tình cung cấp cho chì và thủy ngân một con đường đi xuống đất, thẩm thấu vào nguồn nước ngầm. Ngoài ra, dù cho có rửa bằng xà bông thì cũng không thể loại bỏ được lượng kim loại nặng dính trên tay chân họ. Tiếp xúc thường xuyên sẽ gây ra các bệnh về đường hô hấp gây ung thư và thậm chí là suy giảm nhận thức.

Các hóa chất kim loại nặng và ảnh hưởng của chúng với sức khỏe con người
- Đối với kim loại chì, chỉ một lượng nhỏ thôi là đã có ảnh hưởng nặng nề đến cơ thể. Kim loại chì trong cơ thể sẽ chiếm chỗ của các loại kim loại tốt khác như canxi. Dẫn đến tình trạng mục xương, thay thế sắt và làm rối loạn phản ứng sinh hóa, gây còi xương chậm lớn ở trẻ.
- Ngoài ra thì thủy ngân cũng rất dễ đi vào cơ thể người qua việc ăn uống và thậm chí là hít thở. Thủy ngân ở dạng không khí có khả năng nhiễm độc cao và nguy hiểm nhất. Chúng sẽ thẩm thấu trực tiếp vào phổi thông qua đường hô hấp. Một khi đã xâm nhập vào cơ thể người rồi thì khả năng cơ thể tự đào thải các chất độc hại này là rất thấp, đa phần, chúng sẽ tích lũy trong xương tủy về lâu về dài.
- Kẽm cũng là một chất kim loại nguy hiểm có trong rác thải diện tử. Những người bị nhiễm kẽm sẽ có các biểu hiện nư tê liệt tạm thời, giảm mức phản xạ tự nhiên, chảy máu đường ruột và nôn nhiều.
Qua bài viết này, chắc hẳn chúng ta đã hiểu rõ hơn về nguy cơ tiềm ẩn đối với môi trường và sức khỏe của con người. Việc xử lý rác thải điện tử không chỉ là nhiệm vụ của riêng các cơ sở thu gom và tái chế hay của riêng nhà nước. Mà mỗi người dân cũng nên tự ý thức và trách nhiệm để bảo quản tuổi thọ của các thiết bị điện tử. Nhằm giảm thiểu lượng rác xả ra môi trường hàng năm.