Vai trò của thế giới quan và phương pháp luận triết học
Thế giới quan còn là hệ thống những quan niệm chung về thế giới và về vai trò của con người trong thế giới. Có ý nghĩa định hướng đối với hoạt động của con người nói chung, là cơ sở hình thành quan niệm, lý tưởng xã hội, đạo đức, thẩm mỹ, v.v. Thế giới quan có cấu trúc phức tạp, bao gồm kiến thức, ý tưởng, lý tưởng, niềm tin, v.v. thể hiện trên các lĩnh vực: chính trị, đạo đức, triết học, khoa học và tôn giáo, v.v… Trong đó triết học là cơ sở lý luận, cốt lõi của thế giới quan. Vì, vấn đề chính của bất kỳ thế giới quan nào cũng là vấn đề cơ bản của triết học, đó là giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức.
Triết học là cốt lõi lý luận của thế giới quan, làm cho thế giới quan phát triển là quá trình tự giác trên cơ sở tổng kết kinh nghiệm thực tiễn và tri thức do khoa học cung cấp. Đó là chức năng của thế giới quan triết học. Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm là cơ sở lý luận của hai thế giới quan triết học đối lập nhau.
Mỗi quan điểm triết học đồng thời là những nguyên tắc xác định phương pháp và lý luận về phương pháp. Sự phát triển của thực tiễn và khoa học đã dẫn đến sự ra đời của một số lĩnh vực tri thức lý luận và triết học – cụ thể là phương pháp luận. Triết học thực hiện chức năng phương pháp luận chung của mọi nhận thức khoa học, ở đó bản thân thế giới quan cũng mang ý nghĩa phương pháp luận.
Vai trò của triết học Mác – Lênin
Sự kết hợp giữa thế giới quan duy vật và phương pháp biện chứng đã làm cho chủ nghĩa duy vật trở thành một cách triệt để, và phép biện chứng trở thành một học thuyết khoa học; Nhờ nó mà triết học Mác – Lênin mới có khả năng hiểu đúng thực tiễn.
Triết học Mác – Lê-nin đã đoạn tuyệt với quan điểm triết học là “khoa học của các khoa học” như tham vọng của các trường phái triết học tự nhiên trước đó, mà coi việc gắn bó với một khoa học cụ thể là điều kiện tiên quyết để phát triển triết học. Triết học Mác – Lênin với thế giới quan duy vật và phương pháp luận khoa học định hướng chung cho sự phát triển của khoa học và trở nên hết sức quan trọng trong thời đại khoa học và công nghệ hiện nay.
Trong thời đại của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, trào lưu cách mạng xã hội đã tạo ra những chuyển biến sâu sắc và năng động trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Việc thực hiện những nhiệm vụ to lớn của tiến bộ xã hội mà thời đại đặt ra đòi hỏi con người phải có thế giới quan khoa học và năng lực tư duy sáng tạo vững vàng. Nắm vững triết học Mác – Lê-nin giúp chúng ta rèn luyện kỷ luật trong quá trình tu dưỡng phẩm chất chính trị, tinh thần và năng lực sáng tạo. Đó cũng là yêu cầu cấp thiết của sự nghiệp phát triển chủ nghĩa xã hội nói chung và công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay nói riêng.