Từ thế kỷ thứ VIII trước CN, xã hội Tây Chu bước vào thời kỳ thay đổi to lớn và toàn diện kéo dài đến giữa thế kỷ III TCN. CN. Sử gọi là thời Xuân Thu – Chiến Quốc. Công cụ sắt xuất hiện phổ biến, công cụ sản xuất bằng sắt gia nhập thế giới công cụ đồ đồng và đồ đá trước đây kéo theo sự phát triển mạnh mẽ của sản xuất nông nghiệp và thủ công. Đây cũng là thời kỳ thịnh vượng của nền kinh tế thương mại.
Vào các thế kỉ VI – V b. CN, xuất hiện các thành phố thương mại xuất nhập khẩu sầm uất ở các nước Hàn – Tề – Tần – Chu. Thành phố có cơ sở kinh tế tương đối độc lập, dần dần bị tách khỏi tầng lớp quý tộc thuộc địa, trở thành đơn vị khu vực của tầng lớp địa chủ (gốc Tây Ban Nha) mới trỗi dậy. Đó là hiện tượng trong sách thánh có ghi “Hai thành phố ngang nhau trong một quốc gia”. Sự phát triển của lực lượng sản xuất và sự phát triển kinh tế ảnh hưởng rất lớn đến hình thức sở hữu ruộng đất và cơ cấu giai cấp xã hội. Nếu như vào đầu thời nhà Chu, “Đất ở dưới trời đều không thuộc về vua” thì nay quyền sở hữu tối thượng (đất đai và con người) đã thuộc về một tầng lớp nhân dân mới. và chiếm tài sản riêng. Quý tộc nhà Chu mất đất, mất dân, vị thế kinh tế dần suy giảm – và tất nhiên – vai trò chính trị, ngai vàng của nhà Chu chỉ là hình thức.
Sự phân biệt giữa thượng đẳng và hạ đẳng trên cơ sở tiêu chí dòng dõi của hệ thống dân ngoại đã tỏ ra không còn phù hợp nữa, nhưng cần thiết trên cơ sở tài sản. Các nước chư hầu của nhà Chu lại không chịu thần phục, không chịu triều cống, đem quân thôn tính lẫn nhau, tự xưng là Bá (“Vương đạo thất thủ”); Tầng lớp địa chủ mới ngày càng giàu lên, lấn át cả quý tộc cũ (“từ trên cao xuống”), thậm chí nắm chính quyền như họ Quý ở nước Lỗ, họ Trần ở nước Tề.
Như vậy, do những biến động kinh tế đã dẫn đến sự đa dạng trong cơ cấu giai cấp của xã hội. Nhiều lớp mới xuất hiện; Cái cũ và cái mới đan xen và mâu thuẫn ngày càng gay gắt. Có thể tóm tắt một số mâu thuẫn chính nảy sinh trong thời kỳ này như sau:
– Mâu thuẫn giữa giai cấp mới xuất hiện làm chủ tư hữu, có địa vị kinh tế trong xã hội (thị tộc) nhưng không được tham gia chính quyền, và giai cấp quý tộc Chu cũ.
– Mâu thuẫn giữa những người sản xuất nhỏ, thợ thủ công, thương nhân và tầng lớp quý tộc nhà Chu.
Trong nội bộ tầng lớp quý tộc Chu, đã có những bộ phận chia rẽ và biến thành các giai cấp mới; một mặt họ muốn bảo tồn vương triều Chu, mặt khác họ cũng bất mãn với trật tự cũ. Họ muốn cải thiện nó bằng cách cải tổ và cải tổ con đường.
Giai cấp quý tộc phi Do Thái, một mặt, bị tấn công về mặt chính trị và kinh tế bởi giai cấp mới, mặt khác lại mâu thuẫn với tầng lớp quý tộc lớn đang thống trị.
Xung đột giữa giai cấp nông dân công xã thuộc bộ tộc Chu bị nô dịch với nhà Chu và tầng lớp đang lên cố gắng bóc lột và bóc lột sức lao động của họ.
Đó là những mâu thuẫn của thời kỳ lịch sử đòi xóa bỏ chế độ nô lệ thị tộc, hòa nhập vào xã hội phong kiến; đòi giải tán nhà nước phụ quyền (còn gọi là Tống Pháp), thành lập nhà nước giai cấp dân tộc, giải phóng lực lượng sản xuất, mở đường cho xã hội phát triển.
Xã hội thay đổi nhanh chóng, kinh tế phát triển, tầng lớp tự do xuất hiện, đặc biệt là sự ra đời của các thành phố tự do thịnh vượng và những thành tựu trong khoa học tự nhiên (đặc biệt là khoa học tự nhiên, thiên văn và y học) là động lực quan trọng. đối với sự phát triển của tư tưởng cách mạng thời kỳ này. Trong nước có những trung tâm (như Tắc Hạ nước Tề) và những nơi (chẳng hạn như nhà Mạnh Thường Quân) là nơi “đao phủ bàn ngang” hay “bang giao”. Nhìn chung, tất cả đều đứng trên lập trường của giai cấp, giai cấp của họ, để phê phán (cải tạo hoặc lật đổ) trật tự xã hội cũ, xây dựng (trong tư tưởng) xã hội tương lai, và tranh luận và phê bình tương lai. chỉ trích lẫn nhau. Sử gọi là thời “Bách gia chư tử” (trăm nhà, trăm thầy), “Bách gia tự tranh”. Thời kỳ này đã sinh ra những nhà tư tưởng lớn, hình thành một hệ thống triết học khá hoàn chỉnh, mở ra lịch sử tư tưởng Trung Quốc bằng ngôn ngữ và ý nghĩa chặt chẽ.
Có thể nói, ngoại trừ Phật giáo được du nhập từ bên ngoài vào, hệ thống triết học được xây dựng lúc này, với những tư tưởng cơ bản của nó, vẫn tồn tại và có ảnh hưởng to lớn trong lịch sử tư tưởng Trung Hoa, Vương quốc đến cận đại. lần. Sau đó, mỗi nhà tư tưởng tự đặt mình vào một luồng nhất định để diễn giải các ý tưởng của giáo viên và phát triển chúng.