Tết Đoan Ngọ là một ngày lễ quan trọng trong truyền thống của người Việt Nam, thường diễn ra vào ngày 5 tháng 5 âm lịch. Lễ hội thuyền rồng đã có từ lâu đời trong văn hóa dân gian phương Đông và có ảnh hưởng đến các hoạt động văn hóa.
Lễ hội tàu rồng, Tập đoàn có nghĩa là mở, buổi chiều là khoảng thời gian từ 11 giờ sáng đến 1 giờ chiều, và Lễ hội Thuyền rồng được tổ chức vào buổi trưa. Hạ chí tại thời điểm đầu mặt trời ngắn nhất, gần nhất với trời đất, trùng với hạ chí. Tết Đoan Ngọ hay còn gọi là Tết Đoan Dương. Theo triết lý y học phương Đông, lửa (thuộc dương) từ trời đất và trong cơ thể con người vào ngày Giáp Thìn đạt đến cực điểm.
Ở Việt Nam còn được gọi là Tết thuyền rồng, Tết giết sâu bọ. Nếu không đuổi sâu bọ sẽ làm hỏng mùa màng, nên cúng Lễ hội thuyền rồng.
Không chỉ vậy, cứ đến tháng 5, thời tiết nắng nóng, mọi người thường hay ốm vặt. Vì vậy, cúng lễ Thuyền rồng có hai bổn phận: Giữ gìn sức khỏe không bệnh tật và ăn hoa quả cũng giống như rước lộc, hưởng thành quả lao động. Từ đó, những thứ như rượu nếp, mận khô, vải thiều có chức năng diệt sâu bọ.
Theo quan niệm xưa, trong hệ tiêu hóa thường có côn trùng, nếu không loại bỏ chúng sẽ sinh sôi và gây hại. Tuy nhiên, việc tiêu diệt chúng không phải lúc nào cũng có thể thực hiện được. Chỉ đến ngày 5/5 âm lịch chúng mới xuất hiện, là cơ hội để xóa sổ chúng.
Vì vậy, để diệt côn trùng hiệu quả, sau khi ngủ dậy ăn một bát rượu nếp để bọ say, sau đó ăn nhãn, mận, đào… hoặc các loại quả chua phổ biến trong mùa này để diệt côn trùng.
Tuy nhiên, mỗi vùng lại có những phương pháp phòng trừ sâu bệnh khác nhau. Ở nhiều vùng ven biển, ban ngày họ đi tắm biển như một cách để xua đuổi bệnh tật. Trong khi nhiều gia đình ở miền Bắc tránh ăn đồ ngọt vào ngày này vì cho rằng côn trùng rất thích thì ở miền Trung và miền Nam Việt Nam, bánh tét đã trở thành món ăn truyền thống trong ngày Tết của người Trung Quốc.
