Suy thoái nhân cách là gì?

1. Khái niệm suy thoái nhân cách

Nhân cách được hiểu là giá trị xã hội của cá nhân được tạo ra do nhận thức của cá nhân về các giá trị xã hội. Tuy nhiên, không phải tính cách nào cũng thực sự phù hợp với hình mẫu nhân cách mà xã hội mong muốn. Hiện tượng nhân cách mà hành vi phi xã hội không phù hợp với chuẩn mực xã hội trong quan hệ với người khác hoặc với xã hội được gọi là sự suy giảm nhân cách. Sự biến thái của nhân cách và sự sụp đổ của cấu trúc tâm lý của nhân cách thường có lịch sử lâu dài trải qua nhiều giai đoạn khác nhau. Có quan điểm cho rằng sự biến chất nhân cách bắt đầu từ thời thơ ấu. Ngay trong giai đoạn đầu hình thành nhân cách, cá nhân đã chịu tác động của những yếu tố không thuận lợi cho sự phát triển nhân cách sau này. Đặc biệt là ở một số giai đoạn nhạy cảm trong quá trình phát triển nhân cách.

Trong việc hình thành một nhân cách tốt, môi trường xã hội xung quanh được chấp nhận một cách thích hợp. Cá nhân có thể hiểu các chuẩn mực xã hội và thích ứng với chúng với tư cách là chủ thể tích cực trong các quan hệ xã hội.

Mặt khác, với nhân cách, những cấu trúc tâm lý tiêu cực mới dần được hình thành và được củng cố, tăng cường. Họ dần dần suy thoái nhân cách, cản trở sự điều chỉnh lành mạnh hành vi của cá nhân. Cấu trúc tâm lý này ngày càng phát triển độc lập, hình thành xu hướng vận động riêng. Sự hình thành các cấu trúc và hình thức nhân cách bất thường, lệch lạc với các khía cạnh khác của nhân cách. Ngày qua ngày, sự sai lệch càng lộ rõ. Các thuộc tính bất thường đã ăn sâu vào hệ thống nhân cách và tiếp tục phát triển ngay cả khi các điều kiện tạo ra chúng không còn hoạt động.

2. Mức độ suy giảm nhân cách

Có nhiều mức độ suy thoái nhân cách khác nhau với biểu hiện của các thuộc tính nhân cách như khuynh hướng nhân cách, các đặc điểm nhân cách. Căn cứ vào bản chất của sự không phù hợp với chuẩn mực xã hội, có thể có một số mức độ như sau:

– Mức độ thấp nhất của nhân cách hình thành một số nét nhân cách không phù hợp với chuẩn mực đạo đức và giá trị xã hội như tham lam, gian dối, độc ác. Những kiểu nhân cách này đi ngược lại với mong muốn của xã hội là làm giảm giá trị của nhân cách. Tuy nhiên, mức độ này thường không được gọi là suy giảm nhân cách mà được hiểu đơn giản là một đặc điểm tính cách tiêu cực. Cũng vì lý do đó, kiểu suy thoái nhân cách này không được quan tâm nhiều trong cuộc sống, thậm chí có người cho rằng những nét nhân cách đó là vốn có của cá nhân và có thể được một số người chấp nhận ở một mức độ nhất định. Sự hình thành và biểu hiện của những nét tính cách này không chỉ xuất phát từ thời thơ ấu, mà còn có thể xuất hiện trong quá trình sống, khi nhân cách đã tương đối ổn định. Trong những thay đổi quan trọng của điều kiện sống, hoàn cảnh sống, những nét tính cách này mới có thể xuất hiện và biểu hiện rõ ràng.

– Mức độ thứ hai của sự suy thoái nhân cách là nhân cách có hành vi lệch lạc có hệ thống và thường xuyên: lừa đảo, hành vi phạm tội, tội phạm xã hội… Nhân cách này có hành vi trái với chuẩn mực xã hội. Mặc dù cá nhân vẫn nhận thức được bản chất phi đạo đức của các hành động của mình, nhưng anh ta coi chúng là tự nhiên.

– Độ ba: rối loạn nhân cách. Đó là hiện tượng kết hợp một số đặc điểm nhân cách lệch lạc cao độ với các chuẩn mực văn hoá có ảnh hưởng đến toàn bộ cuộc sống và hoạt động của nhân cách. Các loại rối loạn nhân cách khác nhau có thể được gọi là rối loạn chống đối xã hội – Cá nhân tự đặt mình vào xung đột với xã hội và tham gia vào hành vi chống đối xã hội có ý thức. Mức độ suy thoái này về cơ bản là vô nhân đạo, các giá trị xã hội bị nội hóa và biến thành phản giá trị. Sự tồn tại của một cá nhân được xác nhận là xung đột với nhu cầu xã hội, rối loạn hoang tưởng, rối loạn tự ái, rối loạn rút lui xã hội, rối loạn kịch … Những rối loạn này có thể được xác định dựa trên các tiêu chí đánh giá của tiêu chí ICD do Tổ chức Y tế Thế giới thiết lập hoặc bộ tiêu chí DSM của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ.

3. Nguyên nhân của sự suy giảm nhân cách

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự suy giảm nhân cách. Nhưng chủ yếu là vì lý do xã hội. Trong số này, có ba lý do chính:

Đó là khi cá nhân tham gia vào một nhóm xã hội mà ở đó những giá trị mà cá nhân đó đã chấp nhận và tôn trọng trở nên ít giá trị hơn. Hệ thống giá trị, tiêu chuẩn không được tôn trọng. Ngay cả những giá trị được chấp nhận chung trong xã hội cũng không còn ý nghĩa nữa. Môi trường trước mắt tạo điều kiện cho những nét tính cách tiêu cực hình thành hoặc biểu hiện rõ ràng hơn. Đặc biệt, khi các điều kiện tồn tại để củng cố, nó ngày càng chiếm ưu thế trong các hành động của cá nhân.

Cá nhân có thể rơi vào xung đột giữa nhu cầu và mong muốn cá nhân và vai trò xã hội mà cá nhân phải đảm nhận hoặc với những điều kiện hạn chế có thể giúp cá nhân thực hiện những nhu cầu đó. Do không có khả năng thực hiện vai trò của mình hoặc để đáp ứng nhu cầu của mình, các cá nhân trở nên thù địch và tham gia vào các hành vi lệch lạc. Đối với những cá nhân này, các giá trị được nhận thức không đủ mạnh để ngăn chặn các hành vi lệch lạc. Ngoài ra, các tác động bên ngoài có xu hướng khuyến khích các cá nhân thực hiện hành vi lệch lạc.

Nguyên nhân thứ ba của sự suy giảm nhân cách là sự phá hủy hoạt động tâm lý của cá nhân. Nhân cách sa sút do nguyên nhân bệnh lý. Cá nhân bị bệnh tâm thần không còn ý thức nên cũng không có nhân cách. Trường hợp này cần sự can thiệp của chuyên gia y tế

Leave a Reply