I. Sự tan rã nguyên nhân của thuyết hành vi
Thứ nhất, tâm lý học hành vi đã đồng hóa hành vi của con người và hành vi của động vật. Cách tiếp cận này chỉ có thể được quan sát bên ngoài như là dữ liệu duy nhất. Hơn nữa, nó ném ý thức ra khỏi môi trường tâm lý và tách ý thức ra khỏi hành vi một cách máy móc.
Thứ hai, chủ nghĩa hành vi đã coi con người như những sinh vật phản ứng, “những cỗ máy vật chất kết hợp”, xóa bỏ mọi ranh giới nguyên tắc giữa hành vi của động vật và con người. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến sự tan rã của chủ nghĩa hành vi.
Các nỗ lực phát triển khoa học hành vi một cách khách quan và tiến bộ đã sụp đổ dựa trên giả định rằng con người chỉ có phản ứng thụ động, và do đó phụ thuộc vào các kích thích chủ động.
Phương pháp luận lý thuyết hành vi không tập trung các nhà nghiên cứu về luân lý, đạo đức con người mà chỉ xem xét con người có phù hợp với công việc này hay công việc kia hay không, khiến con người không còn là người làm chủ, làm người làm.
Chủ nghĩa hành vi chỉ chú ý đến hành vi, không tìm hiểu nguyên nhân và nguồn gốc của những khuôn mẫu hành vi này. Lý thuyết này hoàn toàn loại trừ các hành vi bậc cao hơn như ý thức, và sự phát triển của ý thức.
Trong quá trình phát triển tâm lý học hành vi, hầu hết các nhà hành vi đều quên các phạm trù của hành vi, và biến chúng thành các phạm trù phản ứng. Trong lý thuyết hành vi, không có phạm trù hoạt động, chỉ có phạm trù phản ứng.
Tâm lý học hành vi vẫn chưa giải quyết được hai vấn đề cơ bản đã đưa tâm lý học vào bế tắc:
– Không tìm thấy sự khác biệt về chất giữa động vật và người.
Và đó là lý do tại sao không có cách nào để nghiên cứu ý thức.
Nhìn chung, tâm lý học hành vi đã không vượt qua được thuyết nhị nguyên, thuyết vật linh, tính máy móc và siêu hình của tâm lý học nội tâm như Watson đã hy vọng.
II. Đóng góp của tâm lý học hành vi
Trong giai đoạn đầu hình thành, tâm lý học hành vi đã mở ra một kỷ nguyên mới, cứu tâm lý học cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 khỏi khủng hoảng.
Cung cấp cho tâm lý học đương đại một con đường mới để nghiên cứu tâm lý học như một khoa học tâm lý. Và đặt tâm lý học theo con đường duy vật biện chứng đã góp phần to lớn vào việc xây dựng tâm lý học khách quan.
Lần đầu tiên trong lịch sử tâm lý học, tâm lý học hành vi đưa hành vi của con người, đời sống xã hội của con người trở thành đối tượng của tâm lý học. Hoàn toàn phản đối các trường phái tâm lý học duy tâm trước đó. Xây dựng lý thuyết tâm lý khách quan hoàn toàn mới.
Ngoài ra, chủ nghĩa hành vi đã cung cấp nhiều luận cứ có giá trị cho việc giáo dục và đào tạo con người. Cung cấp những luận cứ có ý nghĩa trong việc xây dựng tâm lý học xã hội, nghiên cứu hành vi con người.
Đặc biệt, lý thuyết hành vi đã được nghiên cứu và ứng dụng rất thành công trong tâm lý học hiện đại khi được biên tập và kết hợp với các trường phái khác. Góp phần rất lớn trong hoạt động tư vấn tâm lý: tiếp cận thân chủ, liệu pháp hành vi, tâm lý trị liệu, quản lý nhân sự, quản lý con người, phương pháp giáo dục… Liệu pháp hành vi được áp dụng rộng rãi trong trị liệu và tư vấn, đặc biệt với những người muốn thay đổi hành vi không phù hợp. Các trường hợp thường được áp dụng liệu pháp hành vi hiệu quả cao là: rối loạn sợ hãi; căng thẳng, trẻ bị rối loạn tâm lý, cảm giác tuyệt vọng; quấy rối tình dục… Người ta thường sử dụng nó trong các vấn đề liên quan đến lão khoa, nhi khoa, giảm stress, điều chỉnh hành vi. Trong một số lĩnh vực khác như quản lý kinh doanh hay giáo dục cũng có thể sử dụng liệu pháp này. Việc can thiệp bằng liệu pháp này không lâu nhưng có thể mang lại kết quả như mong muốn nên được sử dụng rộng rãi.
Nguồn: Sưu tầm